Vera Dohmen – Door te kijken wat het kind nodig heeft

Vera Dohmen

Minister Dennis Wiersma van Primair en Voortgezet Onderwijs heeft er vorige week met een onhandige reactie op vragen van de pers voor gezorgd dat het ontbreken van speciaal onderwijs op het eiland op de kaart is gezet.
De minister wist te vertellen dat er geen speciale scholen hoeven te komen op het eiland. Er zijn dan misschien wel kinderen die extra aandacht nodig hebben, maar gelukkig is er ‘een heel goed netwerk van expertise’, volgens de minister.
Het probleem ligt bij de ouders, weet meneer Wiersma, die zouden het vaak lastig vinden om hulp voor hun kinderen te accepteren.
Deze opmerkingen zorgden voor veel rumoer.* Waarmee bewezen is dat de minister een slimme schaker is.
Voor zijn volgende zet is het misschien raadzaam om dit interview met Vera Dohmen, directeur/bestuurder van Het Koraal, te lezen.

Door te kijken wat het kind nodig heeft

Zeven jaar geleden ben ik naar het eiland gekomen. Ik kreeg hier een baan aangeboden als groepsleerkracht op een lokale school. In Nederland werkte ik al twintig jaar in het onderwijs waarbij ik naast mijn taak als groepsleerkracht, ook specifieke ondersteuning gaf aan kinderen met leer- en/of gedragsproblemen.
Ik ben hier gestart als groepsleerkracht, maar ik was ook door mijn diploma’s aangenomen om met deze specifieke leerlingen te werken.
Al gauw bleek dat veel kinderen toch extra aandacht nodig hadden. Daarvoor waren weinig mogelijkheden binnen het reguliere onderwijs zoals dat op dat moment gegeven werd.

Toen ik probeerde aan te kaarten, dat leerlingen verschillende onderwijsbehoeften hadden omdat ze bijvoorbeeld dyslectisch waren, weinig zelfvertrouwen of moeite met concentreren hadden, liep ik al gauw tegen een muur. Men zei eigenlijk tegen me, weet je deze leerling gaat maar naar het vmbo, deze leerling gaat niet van het eiland af. Die gaat toch niet naar Havo/VWO. Deze leerlingen gaan toch een baantje nemen in de horeca of zoiets, doe niet te veel moeite. Focus je op de andere kinderen, die gaan van het eiland af, die hebben een toekomst. Die moeten we vooruithelpen.

Terwijl juist de kinderen die wat extra aandacht nodig hebben, altijd mijn interesse hebben gehad. Zoeken naar de mogelijkheden van kinderen en daar je onderwijs op af te stemmen. Dat is boeiend, een beetje uit je comfortzone gaan. Door te kijken wat het kind nodig heeft.

Ik ben toen gestopt op de reguliere school en ben deze kinderen op een of andere manier hulp gaan bieden. Ik ben gestart met een onderwijspraktijk, Het Talent. Daar deed ik het werk dat ik in Nederland ook deed: ambulant begeleiden buiten de klas of na schooltijd.
Maar de vraag werd te groot. Er kwamen steeds meer aanmeldingen. ‘Dit kind zit onder de tafel, ik kan er niks mee, kun jij deze leerling individueel onderwijs geven?’
Dan zei ik, ja, ik wil best een opstapje geven, maar die leerling komt wel in de klas terug. Het is niet goed om deze leerling alleen maar bij mij te laten zitten. Laten we vooral werken aan een traject waarbij de leerling een aantal tools en vaardigheden leert waarmee hij dan straks weer in de klas kan werken.

Maar de vraag werd steeds groter. Je ziet dat sommige kinderen niet passen in een groep van 25, 30. Dan valt zo’n kind iedere keer terug in hetzelfde gedrag. Valt ie weer uit. Daarna gaat hij weer naar een andere groep, naar een andere docent. Gaat het weer mis.

Door dit soort ervaringen ben ik gaan kijken naar de onderwijssituatie op het eiland. Het bleek dat er geen onderwijswet was voor speciaal onderwijs. Daar was ik verbaasd over. Ik ging er vanuit dat de wetgeving hetzelfde was als in Nederland. Dat was dus niet zo. Alle kinderen moesten gewoon in het reguliere onderwijs mee kunnen. Vreemd natuurlijk, want als dat in Nederland niet kan, waarom zou dat hier dan wel kunnen?

Ik heb toen contact gezocht met Nederland, met EOZ (Expertisecenter Onderwijs en Zorg Bonaire), met OCW hier op het eiland met de vraag of het niet nodig was om de wet te veranderen. En of we niet op de een of andere manier een school voor deze leerlingen op konden richten.
Dat er kinderen waren die hulp nodig hadden, werd bevestigd. Maar de wet veranderen was niet nodig. Bovendien was dat niet zo makkelijk of misschien zelfs wel niet haalbaar.

Uiteindelijk heb ik besloten om dan maar particulier te beginnen. Laagdrempelig, met een kleine bijdrage van de ouders. Natuurlijk is het altijd te veel voor veel ouders. Maar met een bijdrage van $ 350 per maand dacht ik in ieder geval een aantal leerlingen binnen te halen en daarmee hoopte ik te laten zien dat het kan, dat het iets oplevert.

Inmiddels zijn we vijf jaar verder en ons onderwijs is succesvol. We zijn enorm gegroeid. We begonnen met twee leerlingen en nu zijn het er 45. In de leeftijd van 4 tot 14 jaar.
Deze kinderen kunnen niet in een grote groep leren. Juist kleinschaligheid en structuur is wat ze nodig hebben.
Volgend jaar gaan we het vijfde schooljaar in en is er nog niets veranderd aan de regelgeving. Alleen zijn we enorm gegroeid.

Ja, de problematiek wordt wel erkend door betrokkenen. Van dyslexie, autisme, hechtingsstoornissen, trauma’s tot bijvoorbeeld ADHD, het wordt gezien. Dat merk ik in ieder gesprek met EOZ en RCN. Men ziet het probleem, maar weet niet goed hoe het opgepakt moet worden.
Als ik vraag over hoeveel kinderen het gaat op het eiland, spreekt men elkaar tegen. Of ze zeggen ineens dat het probleem niet bestaat.

Maar als er een kind wordt aangemeld omdat het vastloopt op de reguliere school en ouders wordt geadviseerd om naar Het Koraal te gaan, vraag ik waarom adviseer je om naar een betaalde school te gaan, dan krijg ik te horen dat er niks anders is.
Daarmee geef je toch aan dat speciaal onderwijs nodig is?

Ja, ik praat met RCN, maar soms ook met Den Haag. In december 2021 is hier een delegatie geweest. Dan laat je zien wat je doet, laat je zien dat dit onderwijs werkt voor deze kinderen. Want de resultaten gaan vooruit.
Maar, vertel je ook, het grote probleem blijft natuurlijk dat de ouders zelf moeten betalen. En dat er nog steeds kinderen thuiszitten.
Het onderwerp is toen op de agenda gezet. Men zou kijken of deze particuliere school omgezet kon worden in een bekostigde school. Ze zouden erop terugkomen. En dat gebeurde ook.
In januari kwam het bericht dat de wet op speciaal onderwijs inderdaad niet bestond en dat de school daarom geen beroep kon doen op de financiering zoals in Nederland.

We zouden wel een stichting op kunnen richten en een aanvraag om een nieuwe school op te richten kunnen doen. Daar heb je 200 leerlingen voor nodig, werd ons verteld. Dan zou je als school bekostigd kunnen worden. Maar dan als reguliere school. En niet als school voor speciaal onderwijs.
In Nederland kost een reguliere leerling 6000 euro per jaar, een speciaal onderwijs leerling rond de 20.000. Zo groot zijn de verschillen. Wat een leerling kost die speciaal onderwijs zou gaan volgen op Bonaire, weet ik niet exact.

Het Koraal telt op dit moment 45 leerlingen en we hebben een wachtlijst. En dan zijn er nog de schattingen van thuiszittende kinderen, ergens tussen de vijftig en honderd.
Veel mensen denken dat hier allemaal Europees Nederlandse kinderen op school zitten. Maar het is een bonte mengeling. Er zitten veel Bonairiaanse kinderen hier. De ouders vragen om hulp, zetten al hun geld opzij om hun kinderen het juiste onderwijs te geven. Nemen een extra baan om het te kunnen betalen.

Boven v.l.n.r.: Yvonne Sponselee, Inez Hewitt , Shuneeca Angela, Vera Dohmen Directeur, MSEN, Chantal de Wijs Onder v.l.n.r.: Juliviën Sommer, Esther Zimmerman, Tessa van Kralingen

Natuurlijk moet je voor speciaal onderwijs een speciale opleiding hebben gehad. Of een master. Als we dat willen op het eiland, kom je niet aan de juiste docenten.
Op dit moment leid ik de docenten zelf op. Ik geef de trainingen en de opleiding die ze nodig hebben om in ieder geval de klas te kunnen draaien.
Met OCW heb ik al wel besproken dat we ook hieraan richting moeten geven. Zonder dat je mensen uit Nederland moet gaan halen. Je moet mensen op het eiland gaan trainen en opleiden.

Op dit moment hebben we drie leerkrachten en vier onderwijsassistenten. Waarvan er nog een paar in opleiding zijn om leerkracht te worden.
Je moet eigenlijk zo rekenen dat je één leerkracht en één assistent per groep nodig hebt.

Mijn droom is niet om zo veel mogelijk kinderen bij elkaar te krijgen, maar om kinderen die echt speciaal onderwijs nodig hebben, een kans te bieden.
Je moet oppassen dat men bij het reguliere onderwijs niet het idee krijgt dat ieder kind dat niet meedoet, dan maar naar Het Koraal moet.
Je wilt op een professionele manier samenwerken. Ieder met de eigen kennis.

Het is overigens nog een hele lange weg geweest, vol hobbels, voor de school erkend werd.
We hadden dan wel volgens de Nederlandse procedures de erkenning gevraagd en ook gekregen. Maar daar deed men hier moeilijk over. Er werd gezegd dat niet aan de Bonairiaanse regels was voldaan. Die bleken niet te bestaan.
Maar na lang geharrewar is ook dat uiteindelijk goed gekomen. Het Koraal is gewoon een erkende school waar de onderwijsinspectie heel positief over is!

• zie: Caribisch Netwerk – Marit Severijnse: https://caribischnetwerk.ntr.nl/2022/06/12/woedende-reacties-op-uitspraken-minister-over-speciaal-onderwijs-praat-nou-met-ouders-en-docenten-op-bonaire/