James Finies ~ Er zijn veel mensen om me heen en ergens is het verhaal wel gelukt

augustus 8, 2017
FiniesEen

James Finies ~ Nos ke Boneiru bèk

Tweehonderdtweeëntwintig dagen zat James Finies op het pleintje voor het gebouw van de Eilandsraad. Vanaf begin november 2014 protesteerde Nos ke Boneiru bèk (Wij willen Bonaire terug), de beweging waar James Finies het gezicht van is, tegen de gang van zaken op het eiland. Inzet van deze langdurige actie was de eis om een referendum te houden over de staatkundige verhouding met Europees Nederland.

In maart 2015 sprak ik Finies voor het eerst.  Dat gesprek duurde niet lang, een journalist belde of Finies voor de radio wilde vertellen hoe de strijd ervoor stond.
We kwamen die ochtend niet verder dan Finies zijn voetbalcarrière. Finies werd in de beginjaren van die carrière afgewezen voor een selectieteam. Hij ging in beroep tegen de afwijzing en kreeg toch een plek in het Antilliaanse team.
‘Daar is mijn gevoel voor strijdvaardigheid ontstaan. Accepteer niet hoe ze je behandelen.’

Nos ke Boneiru bèk verliet het plein op 18 juni 2015. Het doel was bereikt. De groep kreeg de toezegging dat er een referendum zou worden gehouden.
Dat referendum kwam er. Op 18 december 2015 kon de bevolking van Ikki’s eiland zich uitspreken over de staatkundige toekomst.
Vijfenzestig procent van de stemgerechtigden zei ‘nee’ op de vraag ‘Bent u het eens met de invulling die is gegeven aan de directe band met Nederland?’
De opkomst was met ruim eenenzestig procent alleszins redelijk te noemen. De uitslag maakte de weg vrij voor een referendum over zelfbeschikking voor het eiland. Dat nieuwe referendum heeft nog niet plaatsgevonden.

Vlak voor het referendum in 2015 spreek ik James Finies voor de tweede keer.
‘Al heel lang hou ik me bezig met de strijd, met de staatsstructuur. Al vanaf 2003 ben ik bezig met protesteren. Eerst door op vergaderingen mijn mond open te doen. Ik had al snel in de gaten dat het fout ging. Het leek alsof het volk niet geraadpleegd werd over al die veranderingen in de loop van de tijd. Ik herinner me nog een vergadering waar de hele top van het eiland aanwezig was. Politici en zakenmensen. Iedereen had het over de vooruitgang. Over Boneiru nobo. Ik denk dat het in 2002 was.
Ze hadden het maar over het nieuwe Bonaire en de directe banden met Nederland. Ik dacht al snel, dit gaat fout. Dit is niet goed. Toen ben ik opgestaan en heb ik gesproken.
Ik heb gezegd dat het niet klopte wat de gastspreker, een professor, zei. Het was onlogisch en onnatuurlijk wat hij ons voorhield. Iedereen en de hele wereld is zich aan het verenigen, kijk bijvoorbeeld naar de Europese Unie, en hier wordt gezegd en verkocht dat de Antillen uit elkaar getrokken moeten worden. Ik denk dat we de power structure moeten herverdelen en herzien. Iedereen wat meer geven zodat we samen verder kunnen. Iedereen keek me aan.’

‘Maar dat is de setup waar we vandaag mee zitten. De top heeft de schroeven aangedraaid en een mooie banaan opgehangen. Iedereen ziet die banaan en denkt daar wil ik ook een stuk van. Maar ik zei dat het zo niet werkt. Ze waren allemaal boos op me. Hoe durfde ik te zeggen dat het anders moest en dat ik zelfs de professor openlijk tegensprak.’

‘Ik ben niet zo’n spreker. Ik ben van nature heel verlegen. Maar ja, soms moet je uiten wat je dwars zit. Wat ik die avond ook leerde was dat sommige mensen met een dubbele agenda werken. Diezelfde professor kwam na afloop op me af. Hij wilde me even de hand geven en zei, ik ben het met je eens, ik denk net als jij. Hij had daarvoor iets heel anders verteld.’

‘Voor mij was het allemaal nieuw. Daarvoor had ik me alleen maar beziggehouden met sport, met mijn passie, voetbal, en met mijn werk op de bank. Ik wist niet wat ik moest doen. Het was het moment dat ik meemaakte, ik voelde dat er iets fout ging.
Vlak daarna, in 2004, werd er een referendum gehouden. Ik voelde dat het doorgestoken kaart was. Ook toen heb ik op een bijeenkomst, in Rincon, mijn mond opengedaan. Ik heb gevraagd, wat doen jullie nu? Iedereen wil de Antillen herstructureren, dat is door de politici aan de kant gezet en waar moet dit referendum dan over gaan? Ik wist toen nog niet zo veel, maar ik voelde dat het niet klopte.’

‘Ik probeer logisch na te denken. Ik probeerde te analyseren hoe onze gemeenschap in elkaar zit. Ik kwam tot de conclusie dat wij in een soort dictatuur zitten met de regerende partijen. En dat je met represailles te maken krijgt, als in een dictatuur, als je een andere mening durft te uiten. Wij zijn hier niet goed in het uiten van onze mening. Het volk heeft moeite om dingen te zeggen. Hoe kun je dan mensen vragen een beslissing te nemen?’

‘Het is een lange weg geweest om het goed uit te kunnen leggen aan de mensen, hoe we ervoor staan. Je moet dingen op een simpele manier zeggen.
Natuurlijk worden mensen kwaad op je als je zegt dat ze het niet goed doen. Er was een datum vastgesteld voor het referendum, er was al een informatiecampagne begonnen. Toen heb ik voor het eerst op de radio gesproken. Ik heb vragen beantwoord en de informatie geanalyseerd. Ik heb het verhaal publiekelijk afgebroken. De hel brak los. De referendumcommissie viel uit elkaar en het referendum werd stopgezet. Daarna kwam er een nieuwe commissie en een nieuw referendum.
Dat werd me niet in dank afgenomen. Ik werd geïntimideerd. Ze kwamen zelfs op mijn werk. Dat is ons probleem. Tot op de dag van vandaag. Mensen die hun mond opendoen worden bedreigd.’

‘Als je opvalt, bieden ze je ook baantjes aan. In de politiek. Ik was een gevaar voor hen. Ik had een mening. Dan willen ze je binnenhalen. Maar ik kan niet functioneren in dat soort organisaties. Laat me met rust, heb ik gezegd.
Ik dacht iedereen snapt nu wel waar we naartoe geleid worden. Ik dacht dat het wel goed zou komen. Ik wist ook niet wat ik verder kon doen dan mijn mening geven. Ik ben eigenlijk een gewone burger. Ik ben niet lid van één of andere groep of politieke partij. Ik ben nog steeds onafhankelijk. Ik volgde het toen allemaal vanaf de zijkant min of meer.’

‘Wel ben ik altijd mijn mening blijven geven. Ik begrijp hoe het gaat en loop niet weg. Soms dacht ik dat het de goede kant opging. Steeds meer mensen werden actief. Maar vaak zie je dat mensen na een tijdje minder actief worden. Laten ze het weer wegzakken.’

‘Voor 10.10.10 haalde ik mijn informatie door de krant te lezen en naar de radio te luisteren. Er was genoeg informatie te vinden. Al ging het niet altijd de diepte in. Ook ging ik naar informatieavonden.
In die laatste week voor 10.10.10 gingen ze opeens allemaal zaken omdraaien. Henk Kamp en al die politici. Toen was ik lost. Mijn laatste hoop was weg. Ik heb geen informatie over wat er gebeurde in die laatste week. Maar ik had het gevoel dat ze ons toen onze laatste kans afgepakt hebben.’

FiniesDrie

Ik heb geschreven dat mijn kinderen het nu wel beter hebben, maar dat onze rechten geschonden zijn

‘Ik heb toen een brief geschreven waarin ik uitlegde waarom ik het recht had om te protesteren. Ik heb verteld over mijn ouders, over dat ik op de grond sliep vroeger, dat we geen toilet hadden, geen stromend water. Ik heb geschreven dat mijn kinderen het nu wel beter hebben, maar dat onze rechten geschonden zijn. Dat ik daarom deze nieuwe illegale status niet kon respecteren en me er niet aan kon binden. Ik heb die aanklacht naar de gezaghebber gestuurd. Want die is wettelijk verantwoordelijk. Omdat ik niet de goede contacten had, heb ik die brief ook naar de gouverneur van de Nederlandse Antillen, de eilandsraad, de staten, Nederland gefaxt. Ik kon het niet via de politiek doen. Ik was een eenling.’

‘Op 10.10.10 stond ik daar op het pleintje bij het bestuurskantoor. Om twaalf uur, na het spelen van de hymne, werd de Antilliaanse vlag gestreken en de Nederlandse bleef hangen. Dat was hard. Toen wist ik wat het was.
Ik hoorde daar een Nederlandse familie met twee kinderen, van een jaar of zeven of tien. Ze vroegen, mama, wat is er gebeurd? En die moeder zegt, oh, we zijn nu in Nederland. Dit is vanaf nu Nederland. Zo simpel is het.’

‘Daarvoor kwamen de Nederlanders hier om Bonaire en de Bonairianen. Ze respecteerden dat wij een cultuur hebben, een eigen identiteit, een eigen taal, eigen gewoontes. Ze deden hun best om zich aan te passen. De Nederlanders die vanaf 10.10.10 hier komen, komen niet naar Bonaire voor Bonaire. Ze zijn in hun eigen land.
Daarom roepen sommige mensen ook dat ze minder makamba’s willen. Ik zou dat niet doen. Ik begrijp wel dat het geroepen wordt. Iedereen heeft zijn eigen mening. Daar kan ik niet verantwoordelijk voor zijn.’

‘Ik ben onafhankelijk. Ik ben geen groep. Ik ben niet verantwoordelijk voor wat een ander doet. Ik ben het niet eens met sommige dingen die mensen zeggen en doen. Ja, ik maak onderscheid tussen de makamba’s die voor en na 10.10.10 zijn gekomen. Die laatste hebben geen respect voor ons. Die denken dat dit hun land is. Daar zeg ik iets over.
Je bent niet verantwoordelijk voor wat iemand anders doet. Natuurlijk word ik soms aangesproken op wat iemand anders doet. We zijn een beweging.
Natuurlijk ben ik tegen discriminatie. Maar ik kan sommige uitlatingen wel begrijpen. Dan vraag ik, bedoel je dit? Niet dat ik iets wil vergoeilijken. Maar ik wil het wel begrijpen.’

‘Na die dag ben ik blijven denken en zoeken. Want ik dacht, ik accepteer dit niet. Ik ben gaan lezen, op het internet gaan zoeken. Zo kwam ik bij de Verenigde Naties terecht. Ik las over de kolonisatie en toen begreep ik het. Ik voelde dat het met kolonisatie te maken heeft. Ik besloot dat ik het niet accepteerde.

‘Ja hoor, ik lach nog steeds. Ik zie nog steeds een weggetje. Ik volg mijn hart. Daarom voer ik nu ook processen. Ik hoop met de rechtspraak ergens te komen. Als de rechter ons gelijk geeft, kan het hele systeem een andere kant op worden gestuurd. Dat was en is mijn idee. Daarom richten we ons nu op de Verenigde Naties.’

‘Als we nu ‘nee’ stemmen, maken we in ieder geval weer een stap. Al zijn onze politici niet sterk genoeg om er iets mee te doen. Die durven niet aan te pakken. Het is misschien een simpele gedachte, maar Nederland moet zich internationaal schamen voor haar houding.’

FiniesTwee

Maar als die rechten niet nagekomen worden, moet je iets doen

‘Ja, de eerste keer dat ik iemand echt tegensprak, dat gevoel, dat was het. Het is iets wat met jou bezig gaat. Het gaat er niet om dat ik gelijk krijg. Het gaat erom dat het volk onrecht aangedaan wordt. Rechten hebben we allemaal. Maar als die rechten niet nagekomen worden, moet je iets doen.’

‘Ik ben voor de koning gaan staan toen die hier op bezoek was. En ik gooide alle dingen eruit. Plasterk stond erbij en kon zich niet verdedigen.
De koning vroeg wat ik wilde. We willen zelfbestuur. We zijn geen Nederlandse gemeente. We zijn een volk met een eigen identiteit en cultuur, met een eigen taal, we hebben onze waarden. Waarop Plasterk zei dat wij dan geen scholen en ziekenhuis en dat soort zaken zouden krijgen.
Dit is nu precies wat ik bedoel, heb ik tegen de koning gezegd. Ik heb de koning een petitie gegeven en gevraagd of hij die wilde lezen. Het enige dat wij u vragen, stond in die brief, is om uw invloed te gebruiken. U bent ook mijn koning, net als voor al die andere burgers van het Koninkrijk. U kunt ervoor zorgen dat het intimideren van ons volk door Plasterk en andere Nederlandse politici stopt. Dat we kunnen praten over onze rechten en over zelfbestuur.
De koning vroeg, wat wil jij dan? Onafhankelijk worden? Ik zei, nee, maar ik wil wel over alles kunnen praten. Want wij hebben recht op zelfbestuur. Wij willen niet op deze manier onder minister Plasterk en het Nederlands bestuur vallen. Het model Lubbers kan een voorbeeld zijn, een soort koninkrijkseiland, stelde ik voor. De koning klaarde op en werd direkt vriendelijk. Hij zei tegen mij, dat is geen probleem. En tegen minister Plasterk zei hij, we gaan Bonaire helpen dit te realiseren. Een maand later kregen we een brief van Plasterk waarin hij zei dat we het recht hadden om een referendum te houden. En dat Nederland alle verworven rechten respecteert.’

‘Het hele verhaal wat ik je nu vertel, heb ik in de afgelopen jaren constant herhaald en doorgedreund. De mensen vonden mij gek en mijn familie was tegen mij. Mijn familie is politiek georiënteerd, maar mijn politieke mening was tegen hun zin. Maar het mooie is dat ik door ben gaan leven en zelf nooit de politiek in ben gegaan. Nee, ik sta er niet alleen voor. Er zijn veel mensen om me heen. En ergens is het verhaal wel gelukt.’

Een maand na dit gesprek werd het 2015-referendum gehouden. De uitslag maakte de weg vrij voor een volgende ronde. In die ronde zal de bevolking van het eiland zich uit kunnen spreken over zelfbeschikking voor het eiland.

James Finies kwam ik bij ieder volgend bezoek aan het eiland tegen. We bespraken dan kort de gang van zaken en vooral de route die Finies volgde om het bij de Verenigde Naties voor elkaar te krijgen dat Nederland op de lijst van landen komt die zich niet aan de afspraken houdt als het gaat om zelfbeschikking voor ex-koloniën.

Foto: Facebook Nos ke Boneiru bèk

Foto: Facebook Nos ke Boneiru bèk

Nos ke Boneiru bèk heeft namelijk na het referendum in 2015 het terrein verlegd naar de Verenigde Naties. Met als doel Bonaire op de lijst van non-selfgoverning territories te krijgen. Finies en zijn beweging willen dat Bonaire officieel erkend wordt door de internationale gemeenschap als kolonie van Nederland, zodat Nederland gedwongen kan worden om de strijd voor zelfbeschikking en autonomie te accepteren.
Regelmatig gaat James Finies naar New York om de zaak te bepleiten. Met barbecues en andere inzamelingsacties wordt het geld voor deze reizen bij elkaar gesprokkeld.

Vaak dacht ik in de afgelopen tijd aan mijn notities van de gesprekken met Finies, dacht ik na over hoe ik het verhaal zou gaan vertellen. Natuurlijk, ik wilde Finies laten horen, maar ik wilde via hem ook het verhaal van een beweging vertellen. Een beweging geënt op de koloniale en hedendaagse geschiedenis. Een geluid waarin de echo van een voorbije tijd hoorbaar is. Maar ook laat horen dat het vandaag de dag niet alleen maar naar wens gaat op het eiland.

Op het eiland is een deel van de bevolking ontevreden over de gang van zaken. Die ontevredenheid kent verschillende oorzaken: de armoede waaronder een groep gebukt gaat, de regelgeving die als een bak beton over het eiland is uitgestort zonder te kijken wie er net voorbijliep, de desinteresse van politiek Den Haag, de onwil om je in de ander te verdiepen en nog veel meer.
Maar ook heerst er een algemeen soort ongenoegen. Over al die Europese Nederlanders die maar neerstrijken op het eiland. Over de boulevard die van kleur veranderd is. Over die twee werelden die naast elkaar leven en waar maar weinig de straat oversteken en eens een praatje maken.
En het zijn niet alleen de Bonairianen die daar verbaasd naar kijken, ook de Nederlander die er lang woont, is niet altijd even gelukkig met een deel van die nieuwe eilandbewoners.

Deze ontwikkelingen zijn een deel van de redenen waarom James Finies en Nos ke Boneiru bèk de strijd voeren zoals ze die voeren. Daarnaast speelt de niet altijd even handige houding van het moederland een rol. Nederland weet zich niet zo goed raad met de restanten van haar koloniale imperium.
Blijkbaar valt het niet mee om op een respectvolle manier om te gaan met het terugkijken op en het afwikkelen van die koloniale geschiedenis.

‘Ik hoop met de rechtspraak ergens te komen. Als de rechter ons gelijk geeft, kan het hele systeem een andere kant op worden gestuurd’, zei James Finies in één van onze gesprekken.
Dat het vertrouwen in de rechtspraak ondanks de houding van het moederland nog overeind staat, is een mooi gegeven voor de toekomst. Daarmee staat een belangrijke spelregel in de strijd voor verandering niet ter discussie. En is ergens het verhaal wel gelukt.


Extra informatie:

https://nl.wikipedia.org/wiki/Staatkundig_referendum_Bonaire_2015
https://www.nrc.nl/2015/bonaire-stemt-tegen-huidige-band-met-nederland
http://www.comitekoninkrijksrelaties.org/bonaire-zegt-nee/

Verenigde Naties:
https://en.wikipedia.org/wiki/United_Nations_list_of_Non-Self-Governing_Territories
http://overseasreview.blogspot.nl/2016/03/speech-james-finies-di-nkbb-den-konseho.html
https://www.xpbonaire.com/2017//Re-listing-Bonaire-on-the-non-self-governing-territories-list-of-the-United-Nations

1 reactie op “James Finies ~ Er zijn veel mensen om me heen en ergens is het verhaal wel gelukt

  1. Adrie Dommisse

    Beste James Finies, mijn vrouw en ik kwamen in 2005 voorgoed op het mooie Bonaire wonen vanuit Nederland. Wij zijn beiden geboren Yu di Korsouw en begrijpen, verstaan en ondersteunen volledig uw visie zoals die had moeten zijn geworden na 10-10-2010. Het is helaas vanuit Den Haag niet op een gelijkwaardige manier verlopen. Het allergrootste probleem is volgens ons het spel van de dames en heren politici van Bonaire die elkaar telkens telkens opnieuw te vuur en te zwaard bevechten, inplaats van het dienen van vooral de arme Bonaireaanse bevolking. Door deze houding, met zelfs een rechtszaak tegen een politiek leider, heeft de verlammende uitwerking op het bestuursapparaat nu al jaren een negatief doorwoekerend proces. Wij houden samen zielsveel voorgoed van Bonaire, ik hoop dat u de kracht zult vinden om vanuit een gezonde Bonaireaanse eigen besluitvorming samen met Den Haag een veilige toekomst voor onze Bonaireaanse kultuurkinderen weet op te bouwen. Samen staan wij sterk, laten wij er daarom samen voor gaan.

    Reply

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd met *