Niet alleen formuleert de Afdeling Advies twee uitgangspunten voor de toekomst van het Koninkrijk, te weten ‘constructieve samenwerking en onderlinge bijstand’ en ‘bijdragen aan evenwichtiger verhoudingen en wederzijds begrip’.
Ook heeft zij ‘Deze twee uitgangspunten uitgewerkt in een analyse en in concrete aanbevelingen over verschillende kwesties die in het Koninkrijk een rol spelen: het waarborgen van mensenrechten en deugdelijk bestuur en consensusrijkswetten en andere onderlinge regelingen als basis voor samenwerking.
Om meer evenwicht in de verhoudingen te krijgen, doet de Afdeling advisering voorstellen voor vermindering van het democratisch tekort en suggesties voor een regeling om bepaalde bestuursgeschillen tussen Koninkrijk en landen te laten beslechten door een onafhankelijke instantie.’
De Afdeling erkent dat ‘de discussie over het democratisch tekort in de Caribische landen van het Koninkrijk al lang loopt, maar relatief eenvoudig kan worden opgelost door alle Nederlandse ingezetenen van de Caribische landen het actieve kiesrecht voor de Eerste en Tweede Kamer te verlenen. Een wijziging van Nederlandse wetgeving volstaat.’
De hoop is dat als alle inwoners van de drie Caribische landen (Curaçao, Aruba en Sint-Maarten) die de Nederlandse nationaliteit hebben, actief kiesrecht krijgen voor de Tweede Kamer. Inwoners van de bijzondere gemeenten Bonaire, Sint Eustatius en Saba mogen wel al stemmen voor de Tweede Kamer.
Hoopvol schrijft de Afdeling dat dit kiesrecht ‘in de loop van de tijd zou kunnen leiden tot meer onderling begrip tussen de landen’.
De formulering ‘zou kunnen leiden’ laat zien dat de Afdeling enige terughoudendheid bij deze conclusie op zijn plaats vindt.
Ook voorzichtig is de Afdeling als zij een handreiking geeft om problemen op te lossen:
‘Omdat niet alles tegelijk kan worden aangepakt, geeft de Afdeling in overweging om te beginnen bij de fundamenten: onderwijs en armoedebestrijding. Door verbeteringen op deze twee terreinen, wordt het maatschappelijk fundament verstevigd ten eerste voor een beter functionerende democratie, met een goed geïnformeerde civil society, en ten tweede voor een beter opgeleide beroepsbevolking die de economie kan versterken.’
Realisme kan de Afdeling niet ontzegd worden:
‘Of het nu gaat om armoede, schooluitval en laaggeletterdheid of om milieuvervuiling, geopolitieke spanningen, internationale criminaliteit en opvang van vluchtelingen: de maatschappelijke problemen in de landen van het Koninkrijk zijn groot en divers. De Caribische landen kunnen veel van deze kwesties niet op eigen kracht oplossen. Dit komt door hun kleinschaligheid waardoor hun bestuurlijk vermogen en uitvoeringskracht zeer beperkt zijn. Het ontbreekt hen vaak aan voldoende middelen in termen van kennis, personeel en geld.
Daarnaast moet worden bedacht dat het gaat om relatief jonge landen die nog aan het begin van een ontwikkeling staan. Naast onmacht is helaas ook sprake van onwil: door corruptie, cliëntelisme en andere integriteitskwesties is lang niet altijd duidelijk dat de maatschappelijke problemen ook bovenaan ieders agenda staan. Het is daarom van groot belang dat de Caribische landen de eigen verantwoordelijkheid serieus nemen door het openbaar bestuur op orde te krijgen en te houden. Daarnaast is het noodzakelijk om constructief samen te werken, onderling én met Nederland.’
Dat de Caribische landen worden gewezen op de eigen verantwoordelijkheden is gezond. Dat daarbij ook begrippen als corruptie en andere integriteitskwesties niet worden geschuwd is logisch.
Het was ook logisch geweest als Den Haag naar zichzelf had gekeken. En verteld had dat in de afgelopen jaren iedere betrokkene bij Koninkrijksrelaties op zeker moment inziet dat de samenwerking tussen al die ministeries betrokken bij Caribisch Nederland een ruime onvoldoende verdient.
Misschien kan dat in het volgende spontane advies worden meegenomen.
Het advies:
https://www.raadvanstate.nl/actueel/nieuws/oktober/spontaan-advies-over-70-jaar-statuut/