Reliëfportret van Le Sage ten Broek op zijn graf te Grave
Uit het hoofdstuk: Schets der missie van Curaçao
Bonaire werd vóór het jaar 1824 van tijd tot tijd door de geestelijken van Curaçao bezocht, die er dan eenige weinige dagen verbleven en kinderen doopten. Bij mijne aankomst alhier vernam ik, dat dit eiland sedert verscheidene jaren geen bezoek van een priester gehad had, en er dus zeer vele kinderen waren, die het H. Doopsel nog niet ontvangen hadden. Ik haastte mij derhalve, mij derwaarts te begeven, en kwam er den 11 November 1824 aan. Ik vond er twee armoedige hutjes, die tot kerken dienden, op vier uren afstands van elkander, en met ellendigen altaren er in; overigens ontbrak er in de volsten zin des woords alles.
De menschen waren uitermate verheugd, van na zoo langen tijd wachtens een priester te zien; ik vond er slechts elf, die ooit gebiecht en de H. Communie ontvangen hadden. Ik konde er zeer weinig verrigten, deels omdat ik de landstaal nog niet kende, en deels omdat ik geen tijd had, om er meer dan eenige weinige dagen te verblijven; ik doopte er intusschen zeer vele kinderen, onder anderen eenmaal negentig op één dag.
De menschen kwamen mij goed, van den besten wil, maar geheel onwetend voor; allen weenden, toen ik hen verliet, en zij wederom voor vele jaren zonder priester moesten blijven. Ik beloofde hun mijne beste pogingen te zullen aanwenden, om er hun eenen te bezorgen.
Deze gelukkige dag brak eerst in 1827 voor Bonaire aan, toen de weleerw. Heer Eisenbeil zich als pastoor derwaarts begaf. Zijn eerw. had het genoegen terstond velen op den goeden weg en tot het ontvangen der HH. Sacramenten te brengen; loffelijk door de arme maar goede bevolking ondersteund, stichtte hij er eene ruime steenen kerk aan den H. Bernardus toegewijd, die echter thans te klein is geworden.
Sedert heeft dat eiland bijna voortdurend zijne herders gehad. De weleerw. Heeren van Lommel, van Leest, Smit, Ledel en thans de weleerw. heer Basilius zijn elkander successivelijk opgevolgd.
De weleerw. pastoor Smit heeft er, in plaats van de bestaande strooijen hut, eene aan de H. Martinus toegewijde kerk gebouwd, welke te klein geworden zijnde, dit jaar aanmerkelijk is vergroot.
De tegenwoordige pastoor heeft bij de kerk van den H. Bernardus eene betamelijke pastorij gebouwd, in plaats van die, welke, van te voren gekocht, door pastor Ledel verbeterd was en tot schoollokaal werd ingerigt. De dienst, door één priester waargenomen, werd veel te zwaar en belette het goede naar behooren te kweeken; zoodra alhier het getal der geestelijken grooter was geworden, werd in het jaar 1844 een kapellaan derwaarst gezonden.
Thans wordt in beide kerken op de zon- en feestdagen de H. Dienst verrigt, vervolgens godsdienstig onderrigt gegeven enz.
Indien wij ergens de zegen Gods hebben ondervonden, dan is het op Bonaire, waar in dit jaar in de eene kerk 700 en in de andere 140 geloovigen hunne H. Paaschcommunie gehouden hebben, terwijl er nog een dertigtal zeelieden gedurende den Paaschtijd afwezig waren, en daarna aan hunne Paaschpligten zijn komen voldoen.
De behoefte aan eene school was er dringend, toen in het jaar 1852 de gewezene onderwijzer van de H. Rosa alhier, van Gijzelen, zich in die betrekking derwaarts begaf; buitengewoon waren de vorderingen, welke de kinderen in korten tijd op de school maakten; de pastor met de gemeente waren ten uiterste verheugd, maar …. De goede God had het anders beslist. De brave van Gijzelen kwam op het einde van het zoo even genoemd jaar hier, werd door de gele koorts aangetast, en bezweek tot ons aller leedwezen in weinige dagen.
Sedert hebben wij zijne plaats nog niet kunnen aanvullen; intusschen koesteren wij de hoop, daarin spoedig te kunnen voorzien, ten minste indien er eenige zusters uit Europa ons ter hulp komen.
Waarlijk, de goede bevolking bevolking van Bonaire is het waardig, dat zij niet bij anderen gemeenten ten achteren sta. Bij beide kerken zijn betamelijke en gewijde kerkhoven; andere bijzondere inrigtingen bestaan hier niet.
Het complete boek: https://www.delpher.nl/Bonaire
Over Joachim le Sage ten Broek: https://nl.wikipedia.org/wiki/Joachim_le_Sage_ten_Broek