De opheffing van de Nederlandse Antillen heeft een aantal ingrijpende gevolgen. De details van de veranderingen komen in dit artikel aan bod.
De opheffing van de Nederlandse Antillen heeft een aantal ingrijpende gevolgen. Het betekent in de eerste plaats een wijziging van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden (de grondwet van het koninkrijk). Daarnaast moeten er nieuwe grondwetten komen voor de nieuwe landen binnen het koninkrijk en moeten afspraken gemaakt worden op het gebied van justitie en rechtspraak. De details van de wijzigingen komen in dit vijfdelige artikel aan de orde. Vandaag het derde deel: ‘BES-eilanden’.
Op landsniveau is de inrichting van het bestuur – voor zover niet op koninkrijksniveau of bij consensuswetgeving geregeld – aan de landen overgelaten. Dat betekent dat de nieuwe landen Curaçao en Sint Maarten en voor de BES-eilanden Nederland, binnen de randvoorwaarden die het Statuut stelt, daarvoor zelfstandig regels vaststellen. De BES-wetgeving is derhalve gewone Nederlandse wetgeving, al zijn er exotische namen voor bedacht. De WolBES, de Wet openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba, de IBES, de Invoeringswet openbare lichamen BES en de FinBES, de Wet financiën openbare lichamen BES, geven de BES-eilanden hun plaats in het Nederlandse staatsbestel. De status van de BES in Europees verband, als Land en Gebied Overzee (LGO), blijft ongewijzigd. Dat blijft hier verder buiten beschouwing. Voor de korte termijn leidde dat alles tot een gigantische aanpassingswetgevingsoperatie: de ABES I, IIA, IIB en III. Bovendien was er nog een klein aantal specifieke BES-wetten nodig. Hierna ga ik kort op de verschillende BES-wetten in.
Openbare lichamen
De WolBES voorziet in een bijzondere vorm van decentraal bestuur binnen Nederland die vergelijkbaar is met gemeenten. De BES-eilanden krijgen de status van openbare lichamen in de zin van artikel 134 van de Nederlandse Grondwet. In de wet wordt de instelling en inrichting van deze openbare lichamen geregeld, de samenstelling en de bevoegdheid van hun besturen, de openbaarheid van hun vergaderingen, het toezicht op deze besturen door een Rijksvertegenwoordiger (want het provinciale niveau ontbreekt) en de verhouding tot het Rijk. De wet is verder grotendeels gebaseerd op de Nederlandse Gemeentewet, maar de Antilliaanse namen van drie vertrouwde bestuursorganen blijven in deze wet gehandhaafd: eilandsraad, bestuurscollege en gezaghebber.
De status van openbaar lichaam was niet onomstreden. De eilandgebieden zijn geen gemeenten en ze maken ook geen deel uit van een (Nederlandse) provincie. Daarmee wijkt deze vorm van territoriale decentralisatie af van de Grondwet. In de rijkswet tot wijziging van het Statuut is opgenomen dat het artikel, waarin is bepaald dat de BES-eilanden deel uitmaken van Nederland en dat daarvoor afwijkende regelgeving mogelijk is, zal vervallen op het moment dat bij de Grondwet daarin wordt voorzien.
Lees verder: https://www.mondi.nl/hervorming-antillen-bes-eilanden/.php