bonaire.nu – 26.02.2023
Tijdens de zoektocht naar de vorm waarin de relatie tussen Bonaire en het Koninkrijk der Nederlanden kan worden gegoten, kom je zo nu en dan op vreemde plekken. Bijvoorbeeld op de Åland eilanden.
Een grote verzameling eilanden die onder de Finse vlag in dat koude water ligt, en waar de bevolking Zweeds spreekt. Blijkbaar spreken eilanders graag een andere taal dan die van het land waar ze formeel onder vallen.
In de discussies met politici op het eiland gaat het vaak over de band met Nederland. Misschien de Åland-variant een mooi onderwerp tijdens een verkiezingsdebat.
Wikipedia vertelt ons:
Åland heeft een autonome regering en een eigen parlement en is lid van de Noordse Raad. Åland is met één afgevaardigde vertegenwoordigd in het Finse parlement. Verder bezit Åland een eigen politiekorps, een eigen vlag, een eigen volkslied (Ålänningens sång), eigen kentekenplaten, een eigen internetextensie (.ax) en geeft het sinds 1984 eigen postzegels uit. Het vijfcijferige systeem van postcodes wordt met Finland gedeeld: Åland heeft de postcodes van 22000-22999. Ålandse schepen varen niet onder Finse maar onder Ålandse vlag.
De autonome status is verankerd in artikel 120 van de Finse Grondwet (zie hieronder) en wordt nader uitgewerkt in een zogenoemde autonomiewet, die de bevoegdheden van Åland regelt. (zie hieronder)
Finland kan de autonomie niet eenzijdig inperken, omdat artikel 69 van de autonomiewet bepaalt dat deze alleen gewijzigd kan worden als zowel het Finse als het Ålandse parlement daar mee instemmen.
De soevereiniteit van Åland behoort volledig aan Finland en de eilanden zijn dan ook een onderdeel van de Europese Unie. Bij de toetreding van Finland tot de EU heeft Åland echter wel, in verband met zijn speciale staatkundige status, binnen de EU een speciale status gekregen, vooral op belastingtechnisch gebied. Dat laatste vooral omdat anders de belangrijkste inkomstenbron voor de eilanden zou wegvallen.
De wetgevende macht berust bij het Ålandse parlement, het Lagting, dat dertig leden telt. De uitvoerende macht berust bij de Landschapsregering (Ålands landskapsregering). De minister-president (lantråd) wordt op voordracht van de voorzitter van het Lagting door het Lagting verkozen. Vervolgens benoemt de voorzitter van het Lagting de andere ministers op voordracht van de minister-president.
De Finse staat is op de eilandengroep aanwezig in de vorm van het Statens ämbetsverk på Åland. Dit wordt geleid door een gouverneur (Ålands landshövding).
Wat staat er in dat artikel 120 van de Finse Grondwet:
Section 120 – Special Status of the Åland Islands. The Åland Islands have self-government in accordance with what is specifically stipulated in the Act on the Autonomy of the Åland Islands.
The Act on the Autonomy of the Åland Islands (Engelstalig) is hier te vinden: https://www.finlex.fi/en/laki/kaannokset/1991/en19911144.pdf
Finland geeft zelf deze korte introductie via de site van het Ministerie van Buitenlandse Zaken: https://finland.fi/life-society/the-example-of-aland-autonomy-as-a-minority-protector/
Het Ålands islands Peace Institute laat zich ook horen:
https://peace.ax/en/the-aland-example/
Ook zijn er diverse artikelen te vinden waarin verder wordt ingegaan op het Finse model.
Waarbij uiteraard ook vergelijkingen met andere modellen ter sprake komen, bijv.:
Markku Suksi ~ Territorial autonomy: The Åland Islands in comparison with other sub-state entities https://bgazrt.hu/wpcontent/uploads/NPKI_konyvek/autonomies_in_europe/Markku%20Suksi.pdf