‘Arm zijn is in deze streken niet zoo erg als in Holland. De behoeften zijn hier minder; ‘t is waar, honger is een scherp zwaard, maar men heeft hier niet te lijden van koude, die in Holland de armoede zoo vreeselijk maakt.’
Het Bonaire-nummer van Neerlandia verscheen in 1907. In dat jaar leefden mijn opa en oma al.
‘Rincón ligt in een keteldal, waar de divi-diviboom veelvuldig voorkomt en de huisjes dan ook, gegroepeerd rondom de kerk, verscholen liggen onder het groen, iets, wat na zooveel dorheid het oog aangenaam aandoet. Zal ook hier in dien eenzamen, afgelegen ‘hoek’ nog onderwijs gegeven worden? Wie heeft den moed gehad zich hier te vestigen zoover van de beschaafde wereld, die heelemaal zou kunnen vergaan zonder dat men er hier iets van zou merken?
Het torentje der kerk zegt u reeds, dat hier een R.-C. priester woont; en waar die woont, daar is ook eene school. Ook hier hebben zich twee zusters gevestigd, die alles verzakend, wat de wereld kan geven, zich wijden, jaar in jaar uit, aan de zware taak, eenige kennis te pompen in de hoofden en harten dier verlaten natuurkinderen.’
Als je bedenkt dat mijn grootouders vermoedelijk niet op zouden hebben gekeken van de toon waarmee deze pastoors verslag deden van hun reizen over Ikki’s eiland, kun je toch spreken van voortschrijdend inzicht. Drie generaties later, ga ik ervan uit dat vandaag geen pastoor nog zou melden:
‘Dat Bonaire eene zoo rustige onderworpen bevolking bezit (en hetzelfde kan men zeggen van de overige eilanden), dat zij slechts door een handjevol politieagenten in bedwang wordt gehouden, – wij aarzelen niet dit toe te schrijven aan den verzachtenden en veredelenden invloed, die uitgaat van de zustersschool. Daar wordt de ruwe jeugd geleid door zachte vrouwenhand en van jongs af gewoon gemaakt zich aan orde en tucht te onderwerpen, eerbiedig op te zien naar de meerderen, en te leven volgens goddelijke en menschelijke wetten. Vandaar, dat wij op onze eilanden hebben, dat trouwe, opgeruimde, onderworpen geslacht van negers, dat zoo gunstig afsteekt bij de zwarte broeders in de Fransche en Engelsche koloniën.’
Mijn opa en oma waren overigens brave zielen die het beste met de mensheid voor hadden. Ze zijn bijvoorbeeld een tijdje aanhangers van de Bellamy Beweging geweest.
Edward Bellamy had aan het eind van de negentiende eeuw in boeken als Looking backward: 2000-1887 en Equality een maatschappij voorgespiegeld waar de absolute gelijkheid heerste, die Jezus reeds voor ogen zou hebben gehad. Ieder zou in gelijke mate in de welvaart delen, het geld zou zijn afgeschaft en het volk zou beslissen over de leiding van een land. Evenals bij het marxisme was deze nieuwe maatschappij het onafwendbare eindpunt van de geschiedenis, maar in tegenstelling tot Karl Marx geloofde Bellamy dat dit eindpunt niet door middel van klassenstrijd maar door samenwerking tussen de klassen werd bereikt.
Het complete Bonaire-nummer van Neerlandia nu op Ikki’s eiland:
Inhoudsopgave Neerlandia Jaargang 11, 1907 – Bonaire-nummer
Inleiding door Luit. J.A. Snijders Jr.
Historisch overzicht van het eiland Bonaire door Pastoor P.A. Euwens.
Kralendijk, de hoofdplaats van Bonaire, en omstreken door C.J. Krijt.
Een uitstapje naar de Zoutpannen der Lage Westkust, langs de plantage Bacuna door C.J. Krijt.
De tegenwoordige economische toestand van Bonaire door Pastoor P.A. Euwens.
Handel, Scheepvaart, Nijverheid door C.J. Krijt.
Iets over de Visscherij op Bonaire door Dr. J. Boeke.
Schildpadden door Pastoor P.A. Euwens.
Ons Bestuur, Rechts-, Postwezen, enz. door C.J. Krijt.
Een uitstapje naar Slagbaai door C.J. Krijt.
Het openbaar lager onderwijs op Bonaire door C.J. Krijt.
Het Bijzonder Onderwijs op Bonaire door M. Victor Zwijsen.
Koninginnedag op Bonaire 1905 door C.J. Krijt.
Een Negerhut door M. Victor Zwijsen.
Zie bron: http://www.dbnl.org/tekst/_nee003190701_01/index.php